Ευρήματα 11ης Παγκύπριας Ημερίδας Δημόσιας Υγείας

Με επιτυχία ολοκληρώθηκαν οι εργασίες της 11^ης παγκύπριας Διημερίδας Δημόσιας Υγείας που πραγματοποιήθηκε 07 -08 Οκτωβρίου 2025. Κύριο θέμα ήταν η υγεία των παιδιών σε σχέση με την έννοια των υγιών σχολείων στην Κύπρο. Η θεματική της φετινής ημερίδας αφορούσε την αδήριτη ανάγκη επένδυσης της κοινωνίας μας σε υγιή σχολεία που προάγουν την υγεία για ένα υγιέστερο μέλλον των παιδιών. Πρόκειται για μια εκδήλωση-θεσμό της δημόσιας υγείας που διοργανώνεται εδώ και 11 χρόνια από το Διεθνές Ινστιτούτο Κύπρου για την Περιβαλλοντική και Δημόσια Υγεία (CII), της Σχολής Επιστημών Υγείας του ΤΕΠΑΚ. Η ημερίδα τέλεσε υπό την αιγίδα του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας, κ. Νίκου Χριστοδουλίδη. Ο Πρόεδρος Νίκος Χριστοδουλίδης εκπροσωπήθηκε από την Δρ. Ελισάβετ Κωνσταντίνου, Αν. Γενική Διευθύντρια του Υπουργείου Υγείας. Η Υπουργός Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας, Δρ. Αθηνά Μιχαηλίδου εκπροσωπήθηκε από την Δρ. Χριστιάνα Φιλίππου Χαριδήμου, ΕΜΕ Αγωγής Υγείας.

Εκτός από τις επιστημονικές ομιλίες, σημαντικά πορίσματα αναδύθηκαν μέσα από τη συζήτηση-πάνελ με υπεύθυνους χάραξης πολιτικής και ειδικούς εμπειρογνώμονες σε θέματα υγείας παιδιών και τα σχολεία, που συντονίστηκε από τον κ. Χρύσανθο Τσουρούλλη, Διευθύνων Σύμβουλος, Δίας.

Το πάνελ έφερε κοντά τα δυο Υπουργεία Υγείας και Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας όπως και την παιδιατρική Εταιρεία Κύπρου. Συμμετείχαν η Δρ. Ρεβέκκα Γεωργίου, εκπρόσωπος του Υπουργού Υγείας, κ. Μιχάλη Δαμιανού, η Δρ. Χριστιάνα Φιλίππου Χαριδήμου, ΕΜΕ Αγωγής Υγείας και εκπρόσωπος της Υπουργού Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας, Δρ. Αθηνά Μιχαηλίδου, ο κ. Πρόδρομος Αλαμπρίτης, Βουλευτής και Μέλος της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Παιδείας και Πολιτισμού, ο Δρ. Μιχάλης Αναστασιάδης, Παιδίατρος, Πρόεδρος της Παιδιατρικής Εταιρείας Κύπρου, ο Δρ. Χαράλαμπος Χατζηγεωργίου, Παιδίατρος, Ερευνητικός Συνεργάτης Ερευνητικό και Εκπαιδευτικό Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού, και ο Δρ. Κωνσταντίνος Μακρής, Καθηγητής Περιβαλλοντικής Υγείας, ΤΕΠΑΚ.

Η κεντρική ομιλία της διημερίδας εκφωνήθηκε από τον Δρ. Irshad Shaikh, Ειδικός Αντιπρόσωπος & Επικεφαλής Γραφείου Κύπρου του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, ο οποίος αναφέρθηκε στις κύριες προκλήσεις για την υγεία των παιδιών στην Ανατολική Μεσόγειο. Ο Δρ. Irshad παρουσίασε τους 8 πυλώνες για την προαγωγή υγιών σχολικών περιβαλλόντων. Ο Δρ. Irshad κάλεσε όλους τους εμπλεκόμενους φορείς να αναλάβουν άμεσα δράση για την εφαρμογή βέλτιστων πρακτικών που προάγουν την υγεία στα σχολεία, τονίζοντας τη κρίσιμη σημασία της φροντίδας της ψυχικής υγείας.

Ιδιαίτερη αναφορά έγινε στην πρόσφατη θεσμοθέτηση του Διεθνούς Ινστιτούτου Κύπρου για την Περιβαλλοντική και Δημόσια Υγεία από τη Βουλή των Αντιπροσώπων ως η 1^η Ερευνητική Μονάδα Δημόσιας Υγείας στην Κύπρο. Πρωταρχικό μέλημα του Ινστιτούτου (CII) παραμένει η συνέχιση αξιόπιστης παροχής εκπαιδευτικών προγραμμάτων δημόσιας υγείας υψηλής ποιότητας για νέους και υφιστάμενους επαγγελματίες δημόσιας υγείας, και η συλλογή ερευνητικών δεδομένων για την απάντηση κρίσιμων ερωτημάτων δημόσιας υγείας που θέτει η Κυπριακή κοινωνία.

 

ΚΥΡΙΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ – 1^η ΜΕΡΑ(συνοπτικά)

• Αναδείχθηκε το θέμα της παιδικής παχυσαρκίας – έντονη διαφοροποίηση ποσοστών παιδικής παχυσαρκίας μεταξύ αστικών και αγροτικών περιοχών, χαμηλού και υψηλού εισοδήματος.
• Εντονότεροι έλεγχοι για τα σχολικά κυλικεία που να γίνονται σε ανύποπτο χρόνο, γιατί παρατηρούνται παραβάσεις της σχετικής νομοθεσίας.
• Ανάγκη θέσπισης κανονιστικού πλαισίου χρήσης οθονών, μέσων κοινωνικής δικτύωσης και τεχνητής νοημοσύνης για παιδιά και εφήβους.
• Ενίσχυση και συντήρηση πρασίνου και σχετικών υποδομών σε σχολεία και περιοχές γύρω από αυτά.
• Αύξηση χρήσης φυσικών δαπέδων/επιφανειών και υλικών σε παιδικές χαρές και σχολικά προαύλια διότι φαίνεται ότι ενισχύουν το ανοσοποιητικό σύστημα των παιδιών.
• Ανάγκη συνδυασμού δράσεων σε σχολεία, όπως πχ συνδυασμός διατροφής και φυσικής άσκησης. Σημαντικό παράδειγμα αυτό της καταπολέμησης της παιδικής παχυσαρκίας στην Ελλάδα δίνοντας έμφαση στους παρακατω πυλώνες δράσης: Κατανάλωση νερού και όχι αναψυκτικών, πρόγευμα και υγιεινά γεύματα που συνδυάζονται με φυσική άσκηση και διαχείριση χρόνου ψυχαγωγίας στις οθόνες.
• Η πρόληψη, δηλαδή η θεμελιώδης αρχή της δημόσιας υγείας να ξεκινά από τα σχολεία και όχι από τα νοσοκομεία.
• Όπως και πέρυσι, αναδύθηκε η ανάγκη ενδυνάμωσης συνεργασίας για θέματα υγείας παιδιών στο σχολείο μεταξύ του Υπουργείου Υγείας και του Υπουργείου Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας. Χρειάζεται να εμπλακούν και οι υπόλοιποι φορείς της σχολικής κοινότητας, όπως γονείς, εκπαιδευτικοί, ακαδημαϊκοί και ερευνητές/τριες.
• Ανάγκη παραγωγής δεδομένων παρατήρησης υγείας και περιβάλλοντος παιδιών μέσω των σχολείων τους.
• Ανάγκη ενίσχυσης του προϋπολογισμού των σχολείων από το Κράτος για θέματα υγείας, αειφορίας και περιβάλλοντος
• Η ποιότητα αέρα μέσα στις τάξεις φαίνεται να είναι χειρότερη από ότι στον αντίστοιχο αέρα σπιτιών των συμμετεχόντων παιδιών και οικογενειών τους, όπως αξιολογήθηκε σε κυπριακή μελέτη.
• Το μοντέλο υγιούς σχολείου στην Ιαπωνία με καθημερινά σχολικά γεύματα τρέχει από το 1950 με ενσωματωμένες τις έννοιες της υγείας και αειφορίας, τόσο για τα παιδιά όσο και για τους γονείς τους.

ΚΥΡΙΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ – 2^η ΜΕΡΑ (συνοπτικά)

• Η ανθρώπινη βιοπαρακολούθηση είναι σημαντικό εργαλείο πρόληψης και προστασίας των παιδιών από επιβλαβείς χημικές ουσίες που βρίσκονται σε τρόφιμα, νερό, προϊόντα περιποίησης, πλαστικά, κτλ.
• Απαραίτητη η συστηματική παρατήρηση δεικτών υγείας και περιβάλλοντος κατά τα κρίσιμα χρονοπαράθυρα ευαλωσιμότητας στην παιδική ηλικία, ώστε να εντοπίζονται έγκαιρα τυχόν κίνδυνοι που επηρεάζουν την ανάπτυξη και εξέλιξη του παιδιού.
• Η μείωση των ανισοτήτων στην υγεία των παιδιών μπορεί να επιτευχθεί μέσω της δημιουργίας “παρατηρητηρίων σχολικής κοινότητας”, τα οποία ενισχύουν και συμπληρώνουν τις σχολικές υπηρεσίες υγείας. Μπορούν να προσφέρουν πολλαπλά οφέλη: εξατομικευμένες αναφορές στους γονείς, ανατροφοδότηση στα σχολεία, ενεργοποίηση της κοινότητας με προγράμματα πρόληψης και κατάρτισης, καθώς και μείωση του κοινωνικού κόστους των χρόνιων νοσημάτων.
• Πρόσφατες επιδημιολογικές μελέτες καταδεικνύουν ότι ο περιορισμός του χρόνου έκθεσης σε οθόνες και μέσα κοινωνικής δικτύωσης σε παιδιά, ειδικά κατά τα πρώτα χρόνια ζωής τους, βοηθά σημαντικά τα παιδιά να αναπτύξουν κρίσιμες μαθησιακές εμπειρίες για τη γνωστική τους εξέλιξη.
• Τα σχολικά προγράμματα αγωγής υγείας και ο διατομεακός συντονισμός τους ενισχύουν την ανθεκτικότητα των παιδιών απέναντι σε περιβαλλοντικούς κινδύνους.
• Η αναβάθμιση των σχολικών αυλών και η συν-διαχείριση τους από σχολεία, δήμους και κοινότητες πιθανόν να μπορεί να στηρίξει την περιβαλλοντική εκπαίδευση και την αναζωογόνηση αστικών περιοχών που πάσχουν από έλλειψη πρασίνου.
• Η υιοθέτηση υγιεινών συνηθειών στην εφηβεία μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου και πρόωρης θνησιμότητας.
• Η πρόληψη και η μείωση παραγόντων κινδύνου, όπως αυτός της παιδικής παχυσαρκίας είναι κλειδί για την αντιμετώπιση του λιπώδους ήπατος, της πιο συχνής ηπατικής νόσου στα παιδιά.
• H Κυπριακή Εταιρεία Επιδημιολογίας και Δημόσιας Υγείας (CyEPHA) συντόνισε την πρώτη δομημένη άσκηση χαρτογράφησης του ευρύτερου συστήματος και προτεραιοτήτων της δημόσιας υγείας στην Κύπρο. Η συνάντηση όλων των εμπλεκόμενων φορέων και η διαδραστική συζήτηση με το Προεδρείο της CyEPHA, υπό τον συντονισμό του Αναπλ. Καθηγητή, Δρ. Νίκου Μίτλεττον, Τμήμα Νοσηλευτικής, ΤΕΠΑΚ, σημείωσε μεγάλη επιτυχία.