Συχνές Ερωτήσεις
Ποια είναι τα οφέλη συμμετοχής στο Παρατηρητήριο για το παιδί και τους γονείς;
- Λεπτομερής εξατομικευμένη αναφορά σε ετήσια βάση, χωρίς οικονομική επιβάρυνση για:
α) Ανάλυση και αξιολόγηση διατροφής
β) Γενική ανάλυση ούρων
γ) Ανάλυση πόσιμου νερού για χλώριο και άλλες χημικές ουσίες.
δ) Άλλες αναλύσεις για δείκτες υγείας και περιβάλλοντος.
- Ενημερωτικό δελτίο για την πρόοδο και τα προκαταρκτικά αποτελέσματα του Παρατηρητηρίου για όλα τα παιδιά συνολικά.
Όλα τα παιδιά θα λάβουν
- Συμβολικό δωροκουπόνι για κάθε αξιολόγηση.
1. Κατανόηση της επίδρασης του περιβάλλοντος στην ανάπτυξη χρόνιων νοσημάτων σε πρώιμο στάδιο
Το πιο σημαντικό αναμενόμενο όφελος του Παρατηρητηρίου είναι ότι θα παρέχει κατανόηση σχετικά με τον αντίκτυπο του περιβάλλοντος στην ανάπτυξη ασθενειών ή την επιδείνωση των δεικτών ασθένειας σε πρώιμο στάδιο στα παιδιά με την πάροδο του χρόνου.
2. Χρονική δυναμική των δεικτών χρόνιων νοσημάτων πρώιμου σταδίου
Ο μεγάλος αριθμός επαναλαμβανόμενων μετρήσεων σε ένα κρίσιμο στάδιο της ζωής, όπως αυτό που ξεκινάει το δημοτικό σχολείο, θα δώσει πληροφορίες σχετικά με τη λεπτομερή χρονική δυναμική της νόσου, εστιάζοντας σε δείκτες ασθένειας πρώιμου σταδίου (δηλαδή βιοδείκτες οξειδωτικoύ στρες/βλάβης και φλεγμονής, μεταβολίτες).
H ετήσια αξιολόγηση για έξι χρόνια μπορεί να προσφέρει πληροφορίες σχετικά με το ποιες εκθέσεις πρέπει να ελέγχονται και πότε (εύρος ηλικίας).
3. Ανακάλυψη νέων βιοδεικτών σημαντικών για τη πρόοδο των χρόνιων νοσημάτων σε πρώιμο στάδιο
Θα διερευνήσουμε τη συσχέτιση των δεικτών omics (π.χ. metabolomics) με μεταβλητές έκθεσης και επίδρασης, και αυτό μπορεί να οδηγήσει στην ανακάλυψη νέων μεταβλητών -omics που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως πρώιμοι πρόδρομοι χρόνιων ασθενειών.
4. Συστάσεις για τεκμηριωμένες κατευθυντήριες γραμμές και παρεμβάσεις/μέτρα ελέγχου
Με βάση τα επιστημονικά στοιχεία που θα συγκεντρώνονται ετησίως από το σύνολο των παιδιών, θα μπορέσουμε να ετοιμάσουμε κατευθυντήριες γραμμές και παρεμβάσεις/μέτρα ελέγχου που θα διαδοθούν στους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής όπως είναι τα Υπουργεία Υγείας και Παιδείας. Με την εφαρμογή αυτών των τεκμηριωμένων παρεμβάσεων/μέτρων ελέγχου, οι κρατικές δαπάνες για την υγεία και το συνολικό κοινωνικό κόστος αναμένεται να μειωθούν, καθώς το ποσοστό των ατόμων που θα εμφανίζουν χρόνιες ασθένειες στο μέλλον θα μειωθεί.
5. Επένδυση για μελλοντικές μελέτες και συνεργασίες με τοπικούς και ευρωπαϊκούς οργανισμούς
Μέσω της δημιουργίας αυτoύ του Παρατηρητηρίου στην Κύπρο, θα συλλέξουμε υψηλής ποιότητας χωροχρονικά δεδομένα υγείας του παιδικού πληθυσμού, με βιολογικά δείγματα αποθηκευμένα σε βιοτράπεζα και δεδομένα ερωτηματολογίων σε ασφαλές ηλεκτρονικό χώρο. Αυτή η υποδομή δεν θα χρησιμεύσει μόνο για την επίτευξη των στόχων αυτής της μελέτης, αλλά θα είναι μια επένδυση για την Κύπρο, καθώς μπορεί να χρησιμοποιηθεί για μελλοντικές και συνεργασίες με τοπικούς και κοινοτικούς οργανισμούς και με άλλα Παρατηρητήρια για τη διερεύνηση σημαντικών ερωτημάτων υγείας παιδιών στην Κύπρο.
Τι περιλαμβάνει η εθελοντική συμμετοχή του παιδιού στο Παρατηρητήριο;
Θα πραγματοποιούμε αξιολόγηση περιβαλλοντικών παραγόντων και δεικτών υγείας των παιδιών μια φορά τον χρόνο, για 6 χρόνια (συνολικά 6 αξιολογήσεις από την πρώτη μέχρι την έκτη δημοτικού). Η πρώτη αξιολόγηση πραγματοποιήθηκε την σχολική χρονιά 2023-2024.
Κάθε αξιολόγηση περιλαμβάνει:
- Ερωτηματολόγια που θα απαντούν οι γονείς-κηδεμόνες
- Διατροφικές ανακλήσεις για 3 τυπικές μέρες διατροφής του παιδιού (2 καθημερινές και 1 μέρα εντός του Σαββατοκύριακου)
- Δείγματα σάλιου και ούρων από το παιδί
- Ανθρωπομετρικές μετρήσεις και μετρήσεις αρτηριακής πίεσης παιδιού
- Δείγματα πόσιμου νερού από το σπίτι και το σχολείο
- Αισθητήρες και δειγματολήπτες στο σχολείο
- Ερωτηματολόγια που θα απαντούν οι διευθυντές και εκπαιδευτικοί
Τι είδους δεδομένα θα συλλεχθούν και πώς;
- Συλλογή δειγμάτων σάλιου και ούρων από το παιδί για αξιολόγηση των επιπέδων χημικών, μεταβολιτών, κι άλλων βιοδεικτών.
- Ανθρωπομετρικές μετρήσεις (βάρος, ύψος και περιφέρεια μέσης) και μετρήσεις αρτηριακής πίεσης παιδιού από εξειδικευμένους ερευνητές στο σχολείο.
- Συλλογή δειγμάτων πόσιμου νερού από το σπίτι για αξιολόγηση των επιπέδων χημικών. Θα δοθούν απλές οδηγίες και δοχεία συλλογής στους γονείς.
- Συλλογή δειγμάτων πόσιμου νερού από το σχολείο για αξιολόγηση των επιπέδων χημικών.
- Συμπλήρωση ερωτηματολογίω από γονείς/κηδεμόνες για συλλογή πληροφοριών αναφορικά με το οικιστικό περιβάλλον, τον τρόπο ζωής των παιδιών και γονιών/κηδεμόνων, την κατάσταση υγείας των παιδιών και γονιών/κηδεμόνων, την ψυχοκοινωνική κατάσταση του παιδιού και δημογραφικά στοιχεία.
- Εγκατάσταση αισθητήρων και δειγματοληπτών σε αίθουσες και εξωτερικό χώρο του σχολείου για αξιολόγηση των επιπέδων παραγόντων ποιότητας εσωτερικού και εξωτερικού αέρα στο σχολείο.
- Συμπλήρωση ερωτηματολογίων για χαρακτηριστικά σχολείου/τάξης χαρακτηριστικά σχολείου/τάξης.
Πώς θα προστατευτεί το απόρρητό του παιδιού σας και το δικό σας;
- Το απόρρητό σας προστατεύεται με τη συμμόρφωση της ερευνητικής μας ομάδας αναφορικά με τις απαιτήσεις του Ευρωπαϊκού Γενικού Κανονισμου Προστασίας Δεδομένων (GDPR).
- Η επεξεργασία δεδομένων γίνεται με τέτοιο τρόπο, ώστε να μην είναι πλέον δυνατή η σύνδεση των δεδομένων σας με εσάς και το παιδί σας.
- Το όνομά σας αντικαθιστάται από έναν κωδικό. Ο κώδικας σύνδεσης των δεδομένων αποθηκεύεται ηλεκτρονικά σε ασφαλές μέρος με πρόσβαση σε αυτό μόνο από τον επιστημονικό υπεύθυνο, Καθηγητή Κωνσταντίνο Χ. Μακρή, τη διδακτορική φοιτήτρια/ερευνητική συνεργάτιδα Κορίνα Κωνσταντίνου και την ερευνητική συνεργάτιδα Γεωργία Σούρσου.
- Οι δημοσιευμένες αναφορές των αποτελεσμάτων δεν περιέχουν προσωπικά δεδομένα.
- Η Υπεύθυνη Προστασίας Δεδομένων στο πανεπιστήμιο μας είναι στη διάθεσή σας για ερωτήσεις ή ανησυχίες σχετικά με την προστασία δεδομένων: Μαρία Ιωάννου, Υπεύθυνη Προστασίας Δεδομένων, Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου, Αρ. τηλεφώνου: 25-002355, email: gdpr.dpo@cut.ac.cy.
Τι γίνεται αν έχετε οποιεσδήποτε ανησυχίες ή παράπονα ενώ συμμετέχει το παιδί σας στο Παρατηρητήριο;
- Η ευημερία, ασφάλεια και προστασία δικαιωμάτων του παιδιού σας και των δικών σας αποτελεί ύψιστη προτεραιότητά μας και θα λάβουμε όλα τα απαραίτητα σχετικά μέτρα.
- Εάν έχετε οποιεσδήποτε ανησυχίες, συζητήστε τις με την ερευνητική μας ομάδα ή επικοινωνήστε οποιαδήποτε στιγμή με τον συντονιστή του Παρατηρητηρίου Δρ. Κωνσταντίνο Χ. Μακρή, Καθηγητής Περιβαλλοντικής Υγείας, e-mail: konstantinos.makris@cut.ac.cy, τηλ: 25-002398, fax: 25-002676.
- Στην απευκταία περίπτωση που θέλετε να υποβάλετε παράπονο ή καταγγελία σχετικά με το Παρατηρητήριο, μπορείτε να το κάνετε επικοινωνώντας με τον Δρ. Χαράλαμπο Χρυσοστόμου, Προϊστάμενος Υπηρεσίας Έρευνας στο ΤΕΠΑΚ, e-mail: c.chrisostomou@cut.ac.cy, τηλ.: 25-002562, ο οποίος δεν έχει καμία σχέση με το Παρατηρητήριο και λειτουργεί ως ανεξάρτητος επόπτης.
Τι θα συμβεί αν συμφωνήσετε να λάβει μέρος το παιδί σας στο Παρατηρητήριο, αλλά αλλάξετε γνώμη αργότερα;
- Μπορείτε να αποσύρετε την έγκριση για τη συμμετοχή του παιδιού σας σε οποιαδήποτε φάση, για οποιοδήποτε λόγο χωρίς να χρειάζεται να δώσετε οποιεσδήποτε εξηγήσεις και χωρίς καμία συνέπεια για εσάς ή το παιδί σας, στέλνοντας ηλεκτρονικό μήνυμα προς τον επιστημονικό υπεύθυνο, Καθηγητή Κωνσταντίνο Χ. Μακρή (konstantinos.makris@cut.ac.cy).
- Στην περίπτωση που αποσύρετε τη συμμετοχή του παιδιού σας, τα δεδομένα και βιολογικά δείγματα του παιδιού θα παραμείνουν αποθηκευμένα για στατιστική ανάλυση (ανωνυμοποιημένη), εκτός κι εάν ζητήσετε γραπτώς από τον επιστημονικό υπεύθυνο τη διαγραφή των δεδομένων και καταστροφή των δειγμάτων.
Εμπεριέχονται κίνδυνοι ή ταλαιπωρία με τη συμμετοχή του παιδιού σας στο Παρατηρητήριο;
- Δεν υπάρχουν κίνδυνοι, καθώς η δειγματοληψία είναι μη διεισδυτικής φύσεως.
- Θα χρειαστεί να συμπληρώνετε ερωτηματολόγια, να συλλέγετε δείγματα πόσιμου νερού και να βοηθάτε το παιδί σας να συλλέγει δείγμα ούρων μία φορά τον χρόνο.
Γιατί χρειάζεται η γραπτή συγκατάθεση σας;
- Η γραπτή συγκατάθεσή σας επιβεβαιώνει ότι συμφωνείτε να λάβει μέρος το παιδί σας στο Παρατηρητήριο, αφού κατανοήσετε τι χρειάζεται από το παιδί σας κι εσάς και τα δικαιώματά σας.
- Έχετε το δικαίωμα να αποσύρετε τη συμμετοχή σας χωρίς καμία συνέπεια σε οποιοδήποτε χρονικό σημείο.
- Ένα αντίγραφο του Εντύπου Συγκατάθεσης επισυνάπτεται στο email που σας έχει σταλεί και μπορείτε να το φυλάξετε για μελλοντική αναφορά.
Τι θα συμβεί με τα δείγματα και τα δεδομένα που θα ληφθούν;
- Τα δείγματα και τα δεδομένα σας θα χρησιμοποιηθούν μόνο σύμφωνα με το έντυπο συγκατάθεσης και με τρόπο που προστατεύει το απόρρητό σας σύμφωνα με τον ευρωπαϊκό κανονισμό GDPR.
- Τα δεδομένα που συλλέγονται μέσω βιολογικών δειγμάτων, δειγμάτων νερού, αισθητήρων, δειγματοληπτών, ανθρωπομετρικών μετρήσεων, μετρήσεων αρτηριακής πίεσης και ερωτηματολογίων αποθηκεύονται ηλεκτρονικά σε ασφαλές μέρος με περιορισμένη πρόσβαση σε συγκεκριμένα άτομα της ερευνητικής ομάδας.
- Τα βιολογικά δείγματα φυλάσσονται στη Βιοτράπεζα του Πανεπιστημίου Κύπρου.
- Τα δείγματα νερού φυλάσσονται στον αποθηκευτικό χώρο (υπόγειο) του Διεθνούς Ινστιτούτου Κύπρου για την Περιβαλλοντική και Δημόσια Υγεία.
Η δημιουργία του Παρατηρητηρίου βασίζεται στις αρχές της εξατομικευμένης πρόληψης. Τι σημαίνει ο όρος εξατομικευμένη πρόληψη;
- Η εξατομικευμένη πρόληψη είναι προληπτικά μέτρα και δράσεις που βασίζονται σε κάθε άτομο ξεχωριστά ή/και υποσύνολα ατόμων που μοιράζονται κοινά χαρακτηριστικά συνηθειών/συμπεριφορών και κινδύνων για την υγεία, λαμβάνοντας υπόψη παράγοντες όπως, την περιοχή διαμονής, τις δραστηριότητες, τον τρόπο ζωής και το οικογενειακό ιστορικό υγείας ενός ατόμου.
- Ο στόχος της εξατομικευμένης πρόληψης είναι να βρίσκει τους καλύτερους τρόπους για να παραμείνει ένα άτομο υγιές.
Γιατί είναι σημαντική η δημιουργία του Παρατηρητηρίου;
- Για να χαρακτηρίσουμε το περιβαλλοντικούς παράγοντες και το προφίλ υγείας σε παδιά δημοτικού από διαφορετικές περιοχές της Κύπρου σε 6 χρονικά σημεία.
- Για να διερευνήσουμε πιθανές συσχετίσεις μεταξύ της έκθεσης σε πολλαπλούς περιβαλλοντικούς παράγοντες και δεικτών υγείας, όπως συνήθως συμβαίνει στην καθημερινότητα μας.
- Για να αποτελέσει τη βάση για τη δημιουργία μιας μακροπρόθεσμης υποδομής για περαιτέρω έρευνα προς όφελος της υγείας και του περιβάλλοντος των παιδιών στην Κύπρο.
- Για να προτείνουμε πολιτικές και παρεμβάσεις που θα βελτιώσουν την υγεία των παιδιών και θα μειώσουν την πιθανότητα εμφάνισης μη μεταδοτικών νοσημάτων στο μέλλον.
Υπάρχει κάποιο κόστος για την συμμετοχή του παιδιού σας στο Παρατηρητήριο;
Δεν υπάρχει κανένα κόστος για τη συμμετοχή του παιδιού σας στο Παρατηρητήριο.
Ποιος έχει εγκρίνει τη δημιουργία του Παρατηρητηρίου;
Έχουμε λάβει τις απαιτούμενες εγκρίσεις από τηνΕθνική Επιτροπή Βιοηθικής Κύπρου (ΕΕΒΚ/ΕΠ/2022/68) και το Υπουργείο Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας (07.15.005.011.001).
Ποιοι συντονίζουν το Παρατηρητήριο;
Το Διεθνές Ινστιτούτο Κύπρου για την Περιβαλλοντική και Δημόσια Υγεία στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου σε συνεργασία με το Κέντρο Αριστείας για Βιοτράπεζα και Βιοϊατρική Έρευνα του Πανεπιστημίου Κύπρου.
To Παρατηρητήριο αποτελεί μέρος ενός διεθνούς δικτύου ερευνητικών οργανισμών που ασχολείται με τη συστηματική παρατήρηση δεικτών υγείας και περιβάλλοντος παιδιών σε 5 μεσογειακές χώρες.